Riddoduottarmuseaid stivrajođiheaddji sárdni 15.5.24

RDM hálddaša stuorra ja viiddis čoakkáldagaid. Museaid doaibma lea earret eará čoaggit, vurket, seailluhit ja gaskkustit min kulturárbbi. Ovddešáiggis lea mearkkašupmi dálá ja boahtteáiggi servvodagaoide. Go mii dovdat min historjá, de mii leat mielde sihkkarastimin sámi boahtteáiggi.

Riddoduottarmuseat hálddaša otne sámi dáiddačoakkaldaga, mat leat dáiddavuorkkás Kárášjogas. Dán čoakkaldagas leat sullii 1700 dáidaga.  Mis lea váilon arena gos beassat čájehit sámi dáidaga iežamet álbmogii ja iežamet vugiid ja árvvuid mielde.

Sámi servvodagas leat máŋgalot jagi bargan dan ala ahte ásahit sámi dáiddamusea. Earenoamážit leat sámi dáiddárat áŋgiruššan dan oažžut áigái. Lea min dáiddáriid rámálmas barggu dihte ahte sámi dáidda beaggá sihke Norggas ja olgoriikkas, ja lea sin lihkostupmi mii lea dagahan sámi dáiddamusea áigeguovdilin

Ođđa sámi dáiddamuseain de sámi dáidda oažžu dan arena man ánssáša.

Go huksegoahtit ođđa museavisti, de seammás maid álgá bargu ásahit dan ođđa sámi dáiddamusea. Mii galgat hukset fágabirrasa mii galgá sihke áimmahuššat dáiddačoakkaldaga ja hábmet čájáhusaid ja eará gaskkustemiid man bokte čájehat min dáiddahistorjjá.

Mii leat dáinna huksemin guokte musea lokaliseremin seammá báikái. Seammás go ođđa dáiddámusea huksejuvvo, de maid hukset ođđa visti Sámi vuorkadávviriidda. Dat mearkkaša ahte mii oažžut buoret eavttuid dán stuorra kulturhistorjjálaš čoakkáldaga hálddašit. Mii maid beassat máhcahit dávviriid Sápmái, nu mo Bååastede-čoakkáldat mat ain leat Oslos Norsk folkemuseumas.

Mis eai leat dán rádjai leamaš doarvái buorit magasiinnat gos vurkkodat čoakkáldagaid mat leat min hálddus, ja ođđa visttiin mii buorebut daid seailluhat. Mii oažžut buriid eavttuid museabarggu doaimmahit sámi perspektiivvas – buoret fasilitehtaid mas beassát atnit sámi arbevirolaš máhttu sihke čoakkaldagaid seailluheamis ja gaskkusteamis.

Go dál ovtta báikái hukset sihke sámi dáiddamusea ja ođđa visti Sámi vuorkádávviriidda, de leat dát guokte musea mas leat sierra dárbbut ja gáibádusat. Dat leat ovdamonit go ovtta dáhkki vuollái hukset dán guokte musea – ovdamearkka dihte oktasaš areálaid dáfus – muhto maiddái go dát addá midjiide vejolašvuođa sámi vuolggasajis čatnan oktii dáidaga ja kulturhistorjjá.

Dát lea earenoamaš, go oarjjemáilmmi museat sirrejit dáidaga ja kulturhistorjja. Dan eat daga min. Dáidda leamaš dehálaš oassin Sámi vuorkadávviriiin álggu rájes, ja dát de joatkášuvvá.

Riddoduottamuseaid beales atnit dehálažžan ahte mis leat dat buoremus eavttut leat mielde sámi servvodaga kulturloktemis, ja ođđa bargosajiid bokte beassat iežamet kultuvrra, árbevierudi ja giela bokte nanusmahttit iežamet.

Mii dárbbašat nana vuođu váldit vára min čoakkáldagain, nannet gaskkustanbarggu ja sámi árbeviorolaš máhttu atnit eanet surggiin museabarggus. Mii dárbbašat čeahpes fágaolbmuid geat loktet barggus ja geat lihkostuvvet.

Dása gáibiduvvojit ođđa buoret fasilitehtat, ja dan mii leat deattuhan: ahte dán huksenprošeavtta bokte addit dan buoremus ovdánanvejolašvuođa. Dáinna lágiin rahpasit midjiide ođđa vejolavuođat.

Mis lea maid ipmárdus dasa ahte eai buohkat leat ovttaoaivilis, ja ahte bávččagahttá dál go boares visti gaikojuvvo. Mii leat danin bargan olu dokumenteren dihte dálá visti ja dan historjjá.

RDM višuvdna lea ahte mii ealihat eallinárbámet vássanáiggis boahtteáigái. Museabarggus lea 50 – 100 – 2oo jagi perspektiiva – ja dasa dárbbašat maid visti mii sihkarastá ja seailluha daid dávviriid mat leat min hálddus dál. Dát huksenprošeakta lea dehálaš duohtan dahkat min višuvnna,